Organizacje reprezentujące sektor budowlany – Izba Gospodarcza Transportu Lądowego, Ogólnopolska Izba Gospodarcza Drogownictwa, Polski Związek Pracodawców Budownictwa, Railway Business Forum oraz Związek Ogólnopolski Projektantów i Inżynierów - wyrażają zdecydowany sprzeciw wobec projektowanych zmian zawartych w ustawie o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy oraz niektórych innych ustaw (projekt z 1 września 2025 r., nr UD283). Projekt zakłada przyznanie inspektorom PIP uprawnienia do jednostronnego stwierdzania istnienia stosunku pracy poprzez decyzję administracyjną, która miałaby wywoływać natychmiastowe skutki prawne.

Przedstawiciele branży podkreślają, że mimo zrozumienia intencji ustawodawcy – ochrony pracowników przed nadużyciami w zakresie stosowania umów cywilnoprawnych – proponowane rozwiązanie zastępuje orzeczenie sądu decyzją urzędnika, co narusza fundamentalne zasady porządku prawnego. Branża wskazuje w szczególności na zagrożenia dla konstytucyjnego trójpodziału władzy, zasad niezawisłości sądów oraz stabilności i przewidywalności obrotu gospodarczego.

Sektor budowlany przypomina, że jest jednym z kluczowych filarów polskiej gospodarki – generuje blisko 10% PKB i daje zatrudnienie ponad 1,4 mln osób. W ocenie organizacji ingerencja w relacje cywilnoprawne w trybie administracyjnym, zwłaszcza z zastosowaniem natychmiastowej wykonalności decyzji jednego inspektora, może prowadzić do poważnych zakłóceń w działalności przedsiębiorstw, destabilizacji łańcuchów wykonawczych i wzrostu niepewności prawnej.

Najważniejsze zagrożenia wskazywane przez branżę:

• - brak gwarancji procesowych i zastąpienie sądowego postępowania dowodowego arbitralną decyzją administracyjną,
• ryzyko błędnych i nieodwracalnych skutków natychmiast wykonalnych decyzji PIP w obszarze prawa pracy, podatków, ZUS oraz sprawozdawczości,
• - niewystarczające przygotowanie PIP do oceny złożonych modeli współpracy B2B, typowych m.in. dla budownictwa, IT czy usług specjalistycznych,
• - naruszenie swobody kontraktowej oraz kolizję z zasadą lex retro non agit,
• - stworzenie dwóch równoległych trybów ustalania stosunku pracy – administracyjnego i sądowego – co doprowadzi do rozbieżności interpretacyjnych i wzrostu liczby sporów.

Organizacje podkreślają, że dane PIP nie uzasadniają tak daleko idącej reformy. Odsetek zakwestionowanych umów cywilnoprawnych od lat utrzymuje się na poziomie zaledwie 3–6%, a zdecydowana większość wykonawców świadomie wybiera elastyczną formę współpracy.

Apel branży

Środowisko projektowe i wykonawcze apeluje o:

• - wycofanie przepisów dotyczących jednostronnego stwierdzania stosunku pracy przez PIP,
• - pozostawienie tej kompetencji wyłącznie sądom pracy,
• - równoległe usprawnienie procedur sądowych oraz wzmocnienie roli mediacji.

Organizacje deklarują pełną gotowość do udziału w dalszych konsultacjach oraz współpracy nad rozwiązaniami, które wzmocnią ochronę pracowników, nie destabilizując jednocześnie rynku ani porządku prawnego.